|
14/.Dylemat: pamiątki - to skarby czy śmieci?!
A.Izba Pamięci. Izba Pamięci Osiedla Montwiłła Mireckiego znajduje się w części drewnianego budynku "spadkowego" po przedwojennej suszarni i powojennej bibliotece.Sąsiaduje ona /dzieląc się budynkiem/ z dwoma sklepami: jednym ogólno-spożywczym pieszczotliwie ochrzczonym "Labimbą" i drugim prasowym. Izba oprócz ukazywania historii Osiedla i jego mieszkańców, służy do wielu spotkań i przeróżnych uroczystości.
Pomieszczenie historyczne
W tym pomieszczeniu znalazły swoje miejsce fotografie pamiątkowe i życiorysy Patronów Osiedla:Daniłowskiego, Praussa, Perla i Barona,wraz z obrazem olejnym MONTWIŁŁA MIRECKIEGO, a także fotografie i dokumenty znaczących mieszkańców. Poza tym można tu zobaczyć różne dyplomy i inne dokumenty uznania za przeróżną działalność na przestrzeni czasu od powstania Osiedla i tp. i tp. Znajduje się tutaj również bogata dokumentacja z okresu budowy Osiedla oraz późniejsza, wzbogacona fotografiami, a także inne archiwalia...
Pomieszczenie muzealne Komentarz.Niniejsza nazwa jest nadana nieco na wyrost z uwagi na skromną ilość eksponatów. Tym niemniej patrząc optymistycznie w przyszłość p.Tadeusz Krzemiński ze Wspólnoty Mieszkańców Osiedla ma nadzieję, że mieszkańcy wzbogacą zbiory, zamiast wyrzucać je do śmieci.
Fragment pomieszczenia z węglowym piecem łazienkowym na pierwszym planie oraz zabytkowymi tablicami z nazwami ulic osiedlowych, obok foto drugiego pieca podobnego, ale zainstalowanego do wanny.Uwaga: w w/w piece i wanny wyposażali mieszkańcy Osiedla swoje łazienki na własny koszt.
Typowe piece należące do wyposażenia mieszkań: kuchenny i pokojowy.
Tablice z osiedlowymi nazwami ulic: zabytkowe i aktualne.
Różności a/Tabliczka lekarki dziecięcej, mieszkającej na Osiedlu i gdzieś do lat 80-tych leczącej tutejszych małych pacjentów.
b/Tara - rekwizyt z odległej przeszłości, podobnie jak wyłącznik elektryczny.
B.Podręczne urządzenia techniczne.
Komentarz.Wybrałem n/w sprzęt /naogół ze swoich zbiorów/ , gdyż między innymi mieszkańcy naszego Osiedla nim się posługiwali, zarówno w okresie przedwojennym jak i po wojnie. Wyszedłem z założenia, że czasem warto sobie przypomnieć co uleciało już z czasem, a uprzednio służyło, będąc na wyciągnięcie ręki.
Historia lampy
a/ Relikt, żarówka z żarnikiem węglowym wyprodukowana w "The Edison & Swan United Elektric Light Company Limited" /"Ediswan"/ Londyn - Anglia w latach 1909-1919 /podobno istnieje już tylko w tym zbiorze/. Na bańce jest napis "Dla Polski", wartości techniczne: 120V,16W. Służyła laboratoriom fotograficznym do obróbki papierów i filmów ortochromatycznych /niewrażliwych na kolor czerwony/, jakie wówczas używano.
b/Żarówka z żarnikiem wolframowym, wychodząca już z używalności i przechodząca w niebyt, z uwagi na niekorzystny pobór energi elektrycznej.
c/Świetlówka kompaktowa, wypierająca obecne żarówki z p-ktu b, dużo bardziej oszczędna /ok.5x/.
d/Lampa przyszłości - diody LED, nieśmiało /koszt/ wchodząca do mieszkań już dzisiaj.
Aparaty fotograficzne
a/Aparat na płyty szklane 9cm x 12cm firmy Voigtlander, używany na początku XXw./do ok.lat 30-tych/
b/Aparat skrzynkowy "box"- najtańszy foto-aparat, kosztował ok.kilka złotych /odpowiednik ok.kilka kg.cukru/.Użytkowany bywał od ok.lat 20-tych do 50-tych XXw.Wykonywał zdjęcia na błonie światłoczułej o wymiarze 6cm x 9cm .Błona zwinięta na szpulce umożliwiała wykonanie 8 zdjęć.
c/Lustrzanka dwuobiektywowa f-my Flexaret produkowana w Czechosłowacji w latach 58-62 XXw.Aparat pracował na błonach zwojowych.Zdjęcia wykonywał w podstawowym formacie 6cm x 6cm.Należał do aparatów profesjonalnych.
Na marginesie, pierwszą tego rodzaju lustrzankę wyprodukowano w 1925r.- "Rolleiflex".
d/Lustrzanka małoobrazkowa /wykonywała zdjęcia o formacie 24mm x 36mm/"Praktica", wyprodukowana w NRD na początku lat 50-tych XXw. Na polskim rynku była drugą, przed nią był Praktiflex".
Pierwszym aparatem małoobrazkowym /nie lustrzanka/ była Leica wyprodukowana w r.1925.
Aparaty telefoniczne
a/Telefon biurkowy z przełomu XIX na XXw.
b/Telefon niemieckiej f-my Siemens & Halske, wyprodukowany na początku lat 20-tych XXw.
c/Telefon wyprodukowany przez Radomską Wytwórnię Telefonów /istniejącą od r.1938/ ok.1968r.
d/W Polsce pierwsze komórki GSM zaistniały VI 1992r.,natomiast ta jest z ok.1996r.
Aparaty radiowe
W okresie przedwojennym /przed 1939r./odbiór radiowy cieszył się ogromną estymą /"w radiu mówili..."/, bez porównania większą, niż obecne oddziaływanie telewizji czy komputerów.
Radio /reakcyjne/wyprodukowane w 1936r.przez Towarzystwo Radiotechniczne "Elektrit", które założono w Wilnie w r.1925 i które istniało do 1939r. Niniejszy typ radia traktowany jest ze szczególnym pietyzmem, gdyż znajdowało się przed wojną w naszym mieszkaniu, stąd ukazane jest w szczegółach, również "od kuchni". Słyszało się z niego pamiętne słowa: "uwaga, uwaga nadchodzi...", będącymi zapowiedzią alarmu lotniczego.
Pierwsza powojenna konstrukcja polskiego odbiornika - "Pionier". Radia te były produkowane przez Zakłady "Diora" w Dzierżoniowie od r.1948. Egzemplarz z foto powstał w 1951r.
"Szarotka" - pierwsze i jedyne przenośne lampowe radio turystyczne w Polsce /następne były już tranzystorowe/. Uruchomienie jego produkcji w Zakładach Radiowych im.Kasprzaka w W-wie nastąpiło w r.1957. Egzemplarz z fotografii wyprodukowano 8.1958r.
"Koliber" - najbardziej znany odbiornik tranzystorowy, wyprodukowany przez Zakłady Radiowe "Eltra" w Bydgoszczy.
W 1959r.opracowano i wyprodukowano pierwsze radio tranzystorowe "Eltra MOT 59", Koliber był drugi z kolei, egzemplarz z fotografii wyprodukowano 05.1961r.
"Stradivari"- Wysokiej klasy odbiornik radiowy produkowany w Zakładach Stern-Radio w Rochlitz NRD, w latach 50-tych XXw.
"Wisła"- pierwszy produkowany w Polsce odbiornik telewizyjny - w Warszawskich Zakładach Telewizyjnych od grudnia 1955r./posiadał on 1 kanał-czyli można było oglądać tylko jedną stację-zresztą wówczas więcej nie było/.Kosztował 4 tys.zł. przy średniej pensji 1200 zł i przydzielany był na talony, /na czarnym rynku kosztował 2x drożej/. Przenosząc koszt zakupu "Wisły" w nasze czasy, to orientacyjna jej cena wyniosłaby w przybliżeniu ok.10 tys.zł, natomiast na rynku /poza przydziałem/to ok.20 tys.zł. /obecnie średnia pensja to trochę powyżej 3 tys.zł./.
Na ekranie: Andrzej Szczepkowski i Danuta Szaflarska w "Szklanej Niedzieli" r.1965
|
